بیماری آلزایمر یا دمانس، نوعی اختلال مغزی مزمن پیشرونده و ناتوان کننده است که با اثرات عمیق برحافظه، هوش و توانایی مراقبت ازخود همراه بوده و با نقص درتکلم ،انجام فعالیت های حرکتی ،شناخت مناظر یا افراد آشنا،اختلال عملکرد برنامه ریزی ،نوآوری ،سازماندهی واستدلال انتزاعی همراه است.
میزان شیوع بعد از سن ۶۵ سالگی به ازای هر۵سال ،دو برابرمی شود به طوری که تا حدود۵۰ درصد سالمندان بالای۸۵ سال جامعه مبتلابه این بیماری هستند.
تا ۴۰درصد بیماران مبتلا به آلزایمر دارای سابقه خانوادگی بیماری آلزایمر هستند ،در روند بیماری یک جهش ژنی به وقوع می پیوندد.
افزایش سن ،مهم ترین عامل خطر ابتلابه بیماری است. برآوردشده است تا سال۲۰۵۰، چهل وپنج میلیون نفر در سراسر جهان به آلزایمر مبتلا خواهند شد.
علائم بیماری الزایمر
معمولا فقدان حافظه،اولین علامتی است که بروزمی کند، بااین حال حافظه دور، عملکرد بهتری نسبت به حافظه نزدیک دارد.
اختلال در تفکر انتزاعی به صورت کاهش ظرفیت تصمیم گیری، تمایز قائل شدن و به دلیل آوردن منطقی بروز می کند. همچنین کاهش درکنترل تکانه های پرخاشگری، تغییرات شخصیتی، اختلال خلقی، عدم تعادل هیجانی به صورت غمگینی، ناراحتی ،حالت پرخاشگری و تهاجم یا سرخوشی بی دلیل و نامناسب همراه باهذیان و توهم بروزمی کند.
ازسوی دیگر ،مشکلات ارتباطی در این بیماران بسیارشایع است و همین امر باعث می شود، آنها نتوانند منظور خود را به درستی تفهیم کنند و اینجاست که نقش و اهمیت پرستار سالمند در بیماران مبتلا به آلزایمر مشخص می شود.
آیا آلزایمر یک ببماری ژنتیکی است؟
به تازگی ،مطالعه ای در کشور آمریکا صورت پذیرفته است که این دیدگاه که چرا بعضی از مردم نسبت به دیگران دربرابر بیماری آلزایمر مقاوم ترهستند را توجیه می کند. این تحقیق توسط محققان در بیمارستان عمومی ماساچوست و وابسته به دانشگاه هاروارد(MGH) باهمکاری دانشگاه آنتیوکیا، موسسه تحقیقات چشم Schepens ماساچوست وانسیتوی آلزایمر انجام شد.
طبق گفته محققان ،برخی از افراد که در اثر جهش ژنی به آلزایمر مبتلامی شوند، در اوایل بیماری خیلی زودتر علائم را نشان خواهد داد و در مقابل هسته ژنی برخی دیگر از افراد، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر بیماری های مرتبط با زوال عقل را کاهش می دهد.
هرچندکه انتخاب طبیعی به عنوان نیرویی تصور می شود که سازگاری موجودات زنده با محیط اطراف آن ها را تعیین می کنند اما محققان دانشگاه هاروارد دریافتندکه انتخاب در سطح نورون ها و سلول ها پس از تقسیم سلولی هم نقش اساسی در ظهور بیماری آلزایمر دارد.
محققان می گویند، با افزایش سن ،میتوکندری موجود درسلول انرژی کمتری تولید می کند و میتوکندری ها با DNAخود، حالتی مانند همزیستی پیدا می کنند. میتوکندری ها از طریق مواد مغذی مانند گلوکز، انرژی سلولی تولید می کنند.
آنچه می تواند فرد را در مسیری به سمت آلزایمر سوق دهد ،تحریک مسیر متابولیکی همراه با استرس چشمی و عاطفی است. بیماری هایی مانند سکته مغزی یا افسردگی عمدتا به علت وارد شدن استرس اضافی بر سلول های عصبی ایجاد می شوند. برخی سلول های عصبی از بین می روند و برخی عملکردشان دچاراختلال می شود و سهم بیشتری از منابع مغزی را به خود اختصاص می دهند و برای کسب مواد غذایی با سلول های عصبی سالم رقابت می کنند.
سلول های عصبی سالم به دنبال ایجاد رقابت از بین می روند زیرا سلول های عصبی مختل شده، به نوعی دراین رقابت برنده می شوند.
دراین راستا، یکسری اقداماتی وجود داردکه می تواند تاحد زیادی این روند نابودی را کاهش دهد. مداخلاتی از قبیل ورزش ،داروها و موادمغزی می توانند باعث حفظ عملکرد سلول های عصبی سالم شوند.
درصورتی که فشارخون دارید، به خوبی فشارخون خود را با دارو و رژیم غذایی کنترل نمایید، ورزش کنید و رژیم غذایی کم کالری داشته باشید تا روند ایجاد آلزایمر حتی در صورت وجود سابقه خانوادگی ، کند و یا حداقل روند پیشرفت آن به حداقل برسد. مطالعات اخیرحاکی از آن است که رژیم غذایی سالم قلبی یعنی رژیم غذایی سرشار از ماهی ها، مغزها ، سبزیجات ، میوه ، غلات و حبوبات می تواند اثرات محافظت کننده در مقابل آلزایمر داشته باشد.
در اوایل بیماری آلزایمر افت حافظه و به خصوص حافظه کوتاه مدت رخ می دهد، به عنوان مثال فراموش کردن مکالمات اخیر یا پرسیدن مکرر یک سوال مشابه رایج است.
نوسانات خلقی، قضاوت ضعیف، تغییر ظاهر مانند بهداشت نامناسب فردی، پوشیدن لباس های کثیف و سردرگمی در مورد کارهایی که قبلا انجام می داده است، در بیماران مبتلا به آلزایمر دیده می شود.
در قدم اول در صورت مشاهده نشانه های آلزایمر باید سالمند توسط پزشک متخصص اعصاب معاینه شود و سایر مشکلات بهداشتی مانند مشکلات تیروئیدی یا عدم تعادل الکترولیت ها بررسی شود.
تشخیص آلزایمر براساس معیارهای بالینی است و تست تشخیصی خاص و ویژه برای بیماری آلزایمر در دسترس نیست.
آلزایمر یک بیماری پیشرونده است اما پیشرفت آن، درهر فردی بافرد دیگر متفاوت است. نرخ بقای بیماران ۳ تا ۹ سال است اما بیمارانی هم دیده شده که تا۲۰سال هم عمر کردند.
مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر امری مشکل است و نیاز به برقراری تعادل بین تلاش برای بهینه سازی استقلال بیمار و قبول مسئولیت مراقبت از بیمار است، مثلا بیمار ممکن است، کارهای خود را به خاطر نیاورد که می توان از یادداشت برای توجه به بیمار استفاده کرد.
مراقبت از سالمند مبتلا به آلزایمر
بسیاری از بیماران درگیر آلزایمر در منزل خود آرام تر هستند، زیرا محیط آشنا برای مراقبت از این بیماران مناسب بوده و پرستار متخصص در انجام فعالیت های روزمره از قبیل بهداشت فردی، آمادگی ذهنی و روانی ،انتقال و جابه جایی مراقب بیماران است.
همانطور که بیماری آلزایمر پیشرفت می کند ،بیمار ممکن است ،قادر به صحبت کردن، راه رفتن و شناخت دیگران نباشد، دراین مرحله بهتر است، پرستار سالمند آموزش دیده، از وی مراقبت کنند تا مراقبت های روتین ،کنترل درد ،تحویز دارو و تغدیه لوله ای و تزریقی درساعت مقرر، انجام شود. پرستار می تواندبه خانواده بیماران ،درسازگاری با وضعیت موجود کمک کرده و مشاوره در اختیار آن ها قرار دهند.
مراقبت ازبیماران مبتلا به آلزایمر یا هر نوع زوال عقلی می تواند یک کار طولانی مدت، استرس زا باشد اما از آنجایی که درحال حاضر، هیچ درمانی برای آلزایمر و زوال عقل وجود ندارد، مراقبت از بیماران درگیر آلزایمر،بدون تردید بیشترین تاثیر را در کیفیت زندگی فرد بیمار ایجاد می کند.
مراقبت و پرستاری از شخصی که مبتلا به آلزایمر شده است ،می تواند یکسری تجربیات ناراحت کننده به همراه داشته باشد، فردمبتلا ،گاهی رفتارهای آزاردهنده ،ناخودآگاه و ناراحت کننده از خود بروز می دهد که ممکن است ،باعث عصبانیت ،غم و اندوه مراقبین بیماران آلزایمری شود.
مزایای مراقبت ازبیمار مبتلا به آلزایمر توسط پرستار مراقبت شامل:
۱.همراهی و خدمت کردن
۲.مستحکم تر کردن روابط عاطفی با اطرافیان بیمار مبتلابه آلزایمر
۳.توانایی حفظ استقلال بیمار درگیر آلزایمر با کمک پرستار مراقب
مراقبت از یک فرد بالغ مبتلا به اختلال شناختی ،نیاز به مهارت ،توجه و برنامه ریزی دقیق دارد و پرستاران مراقب بیماران آلزایمر به خوبی نسبت به این قضیه واقف هستند.
مواردی که پرستاران مراقب بیماران مبتلابه آلزایمر انجام می دهند، عبارت است از:
- مراقبت۲۴ساعته ازبیمار عزیز شما
- دقت و توجه به زمان مصرف داروهای بیمارمبتلابه آلزایمر
- تهیه یک برنامه پشتیبان برای مراقبت ازبیمارمبتلابه آلزایمر
- کمک به حفظ روحیه اطرافیان بیماران مبتلا به آلزایمر
- بروزرسانی اطلاعات در حیطه مراقبت و نگهداری و پرستاری از بیماران مبتلا به آلزایمر
- تمرین تکنیک های آرامش برای بیمار شما
- توسعه کارهای روزمره بیمارمبتلابه آلزایمر
- حفظ استقلال فردی بیمارمبتلابه آلزایمر
تیم پرستاری قاب چاریتی با کادر پرستاری مجرب و تیم تخصصی که به طورمداوم ،مهارت های مراقبتی خود را افزایش می دهند ،برای مراقبت از عزیزان مبتلا به آلزایمر درخدمت شماست!
