ویتامین دی! ویتامینی که اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است و نقش ان در شکل گیری استخوان ها در دوران کودکی و حفظ ان ها در دوران سالمندی حائز اهمیت است . متاسفانه در کشور ما اغلب افراد دچار کمبود این ویتامین هستند. به همین دلیل اخیرا وزارت بهداشت مصرف دز ۵۰ هزار واحدی ان را به صورت ماهیانه زیر نظر پزشک توصیه کرده است و حتی اقدام به توزیع ان به صورت رایگان نموده است.
اهمیت مصرف ویتامین دی در سالمندان موضوعی است که باید مورد توجه خانواده ها و مراقب و پرستار سالمند قرار گیرد. به دلیل تغییرات فیزیولوژی بدن سالمندان و تغییر در ترشح هورمون‌ها و همچنین بروز برخی بیماری ها در این دوران به سالمندان توصیه می شودکه مکمل های ویتامین دی را دریافت کنند. زیرا کمبود ویتامینD همواره به عنوان یک مشکل در این گروه سنی مشاهده شده است.
به عنوان مثال استفاده از غذاهای حاوی ویتامین D و کلسیم در رژیم غذایی روزانه افراد مسن و نیز استفاده از غذاهای غنی شده با این ریزمغذی ها باعث می‌شود تا مواد مغذی مورد نیاز در دسترس سالمندان قرار گیرند.
همیشه متخصصین تغذیه بر این باورند که ویتامین های مورد نیاز باید در ابتدا از طریق تغذیه تامین شود و اگر فرد قادر به دریافت این مواد از طریق رژیم غذایی مناسب نبود و یا بدن به مقدار بیشتری از دریافت روزانه توسط غذا نیاز داشت، از مکمل ها استفاده شود.
غذاهای حاوی ویتامین دی
منبع اصلی تامین ویتامین دی نور خورشید و سپس منابع غذایی است اما اگر افراد به میزان کافی نور خورشید را دریافت نکنند باید از مکمل ها استفاده کنند.
با توجه به تعداد کم منابع غذایی غنی از ویتامین D ، اغلب ویتامین D مورد نیاز بدن از طریق موادغذایی غنی‌شده مانند فرآورده‌های شیری غنی‌شده و یا غلات صبحانه غنی‌شده با ویتامینD تامین می‌شود.
ویتامینD عمدتاً در غذاهای حیوانی یافت می‌شود. غذاهایی که به طور طبیعی حاوی ویتامینD هستند عبارتند از:
ماهی‌های چرب، روغن کبد ماهی و تخمِ مرغ. قارچ ها حاوی ویتامین Dهستند. امروزه تعداد زیادی از موادغذایی مانند شیرهای تغلیظ شده، شیر خشک، غلات، برخی از ماست‌ها، مارگارین و آب‌میوه‌‌ها با ویتامینD غنی‌سازی می‌شوند.
افراد سالم که به مقدار کافی در مقابل اشعه خورشید قرار می‌گیرند نیاز چندانی به دریافت رژیمی ویتامینD ندارند. برای اکثر افراد تولید ویتامین D از طریق نور خورشید بهترین روش می‌باشد. اما کسانی که تولید ناکافی ویتامینD در بدن آنها بدلیل سالمندی، کمتر قرار گرفتن در معرض نور خورشید و یا بروز برخی اختلال های هورمونی و بیماری‌های گوارشی وجود دارد، باید آن را از طریق مکمل‌ها دریافت کنند
ارزیابی‌ها نشان می‌دهند که بین ۵۵ تا ۹۹ درصد از ویتامینD مکمل‌ها همراه با روغن یا چربی قابل جذب‌تر بوده و نیز برخی ترکیبات مانند فیبرهای غذایی می‌توانند باعث کاهش جذب آن شوند. همچنین ممکن است جذب ویتامین D در اثر کمبود آهن کاهش یابد.
عوارض کمبود ویتامین دی در سالمندان
- درد استخوان
- پوکی استخوان
- مشکلات عضلانی
- فشار خون بالا می‌برد
- افسردگی
- خستگی و بی‌حوصلگی
- اضطراب
- شکستگی‌ها
- سرطان روده بزرگ
- سرطان سینه و پروستات
- دیابت نوع یک و دو
- بروز بیماری مولتیپل اسکلروزیس
- اختلالات قند خون
- روماتیسم مفصلی
- پرفشاری خون
- عفونت‌ها
- بیماری‌های التهابی خودایمنی
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- علل کاهش ویتامین دی در سالمندان
در سالمندان به دلايل كاهش توده چربي بدن و همچنين بدليل كاهش توان پوست در سنتز ويتامين D، تغذيه ناكافي، بعضي بيماري ها شامل اختلالات گوارشي و كاهش تراكم استخواني و يائسگي در زنان سالمند دوز ويتامين D مصرفي را در افزايش دهيم. میزان مصرف توصیه شده کلسیم در روز (RDA) برای افراد بالای ۵۰ سال ۱۲۰۰ میلی گرم (۳۰ میلی مول) در نظر گرفته شده است.
ویتامین دی چه نقشی در بدن دارد؟
نقش اصلی ویتامین Dحفظ تعادل سطح کلسیم و فسفر خون می‌باشد. ویتامین Dبه بدن برای جذب کلسیم، که برای شکل دادن استخوان ها و حفظ استحکامشان مفید است، کمک می‌کند. ویتامین Dبه تنهایی و یا همراه با کلسیم برای بهبود سلامت استخوان‌ها و کاهش شکستگی آنها استفاده می‌شود.
چه کسانی در معرض کمبود ویتامین دی هستند؟
- افرادیکه بالای ۵۰ سال هستند.
- افرادیکه خیلی کم دربرابر خورشید هستند.(البته مدت مجاز قرار گرفتن در معرض نور مستقيم خورشيد را بايد رعايت كرد و خطرات سرطانزايي اشعه هاي خورشيد در مدت طولاني بر بافت پوست را فراموش نكنيم)
- افرادیکه مشکلات کلیه و یا سایر بیماری ها جذب مواد معدنی را برای آنها سخت کرده است.
- افرادیکه پوست تیره‌ای دارند.
- افرادیکه با مصرف لاکتوز مشکل دارند.
- افرادیکه گیاهخوار هستند.
