اختلال نافرمانی مقابله ای نوعی اختلال رفتاری است که اغلب در کودکان مشاهده می شود. کودکانی که دچار اختلال نافرمانی مقابله ای هستند مجموعه ای از رفتارهای همراه با خشونت، نافرمانی، لجبازی، خشم در مقابل کسانی که در موضع قدرت قرار دارند را نشان می دهند.
این کودکان به شدت نسبت به واکنش دیگران حساس بوده و در مقابل دستورها و درخواست های دیگران مقاومت می کنند و به بحث و نافرمانی می پردازند. کودکان نافرمان در اجتماعاتی مانند جمع دوستان، هم کلاسی ها و حتی در سنین بالاتر در جامعه شغلی نیز با مشکلات گسترده ای مواجه می شوند.
زمانی از این رفتارها با عنوان اختلال یاد می شود که به مدت حداقل ۶ ماه به صورت پایدار ادامه داشته باشد.
گاها کودک در جمع های مختلف رفتار کاملا طبیعی و مناسبی نشان می دهد اما در مقابل والدین خود رفتار نافرمانی را بروز می دهد.
علت رفتار نافرمانی مقابله ای در کودکان چیست؟
تئوری پیشرفت: در این تئوری علت بروز رفتار نافرمانی در یادگیری استقلال از والدین در دوران کودکی می دانند.
تئوری یادگیری: در این نظریه عنوان شده است که نشانه های منفی رفتار نافرمانی طی فرایند اموزش یادگرفته می شود و رفتار آنها به دلیل تقویت منفی شدت پیدا می کند. تقویت منفی باعث می شود کودک هر انچه را که می خواهد با بروز رفتارهای نافرمانی به دست بیاورد.
چه کودکانی درمعرض رفتار نافرمانی مقابله ای هستند؟
رفتار نافرمانی در پسران شایع تر از دختران است. اما به طور کلی کودکانی که دارای اختلالات روحی و یا اضطرابی هستند و یا کسانی که دچار بیش فعالی (اختلال نقص توجه ) بیش از سایرین درمعرض بروز نشانه های رفتار نافرمانی قرار دارند.
نشانه هار رفتار نافرمانی مقابله در کودکان چیست؟
رفتار های نافرمانی در کودکان ۲-۳ ساله و یا در دوران نوجوانی شایع و طبیعی است. موقعیت هایی مانند خستگی، گرسنگی و یا سایر فشارهای روانی می تواند باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه و نافرمانی شود. اما این رفتارها در کودکان دارای نافرمانی بیشتر از سایرین دیده می شود. این کودکان با نظم و قوانین مدرسه نیز مخالفت می کنند و باعث متلاشی شدن روابط دوستانه می شوند.
نشانه های بارز رفتار نافرمانی مقابله ای شامل گزینه های زیر است:
- به صورت مکرر اتفاق می افتد
- بداخلاقی و بحث و گفت و گو با بزرگترها
- امتناع از انجام اموری که از آنها درخواست می شود.
- همیشه از قوانین سوال می پرسند اما به انها عمل نمی کنند.
- پیوسته در تلاش هستند که با رفتار خود دیگران به ویژه بزرگسالان را اذیت و ناراحت کنند.
- دیگران را به خاطر رفتار اشتباه خود سرزنش می کنند.
- به راحتی توسط دیگران ناراحت می شوند.
- اغلب عصبانی و بی ادب هستند.
- همیشه به دنبال کینه ورزی هستند.
این اختلال نیز مانند سایر اختلالات روانی قابل پیگیری و درمان است. والدین و مراقب و یا پرستار کودک باید به دوره های درمانی کودک توجه کنند.
چگونه اختلال نافرمانی مقابله ای در کودک درمان می شود؟
درمان به موقع از عواقبی که در آینده می تواند بر کودک تاثیر گذار باشد جلوگیری می کند. روش های درمانی به علائم و نشانه های اختلال در کودک، سن کودک و وضعیت سلامتی کودک و شدت این اختلال در کودک بستگی دارد.
روش های درمانی در اختلال نافرمانی مقابله ای شامل موارد زیر است:
درمان رفتاری_ شناختی
در این روش کودک یاد می گیرد که مسائل و مشکلات را به روش های مناسب و ساده تر حل کند، و همچنین یاد می گیرد که چگونه خشم و عصبانیت خود را کنترل کند.
خانواده درمانی
این درمان به ایجاد تغییرات گسترده در خانواده کمک می کند و مهارت های برقراری ارتباط در خانواده را بهبود می بخشد. داشتن یک کودک با اختلال نافرمانی مقابله ای برای والدین بسیار چالش برانگیز است و حتی بر روابط بین والدین نیز تاثیر منفی دارد. از این رو. خانواده ها نیز نیاز به یادگیری مهارت هایی در این زمینه دارند.
گروه درمانی
در این رو کودک مهارت های برقراری ارتباط را یاد میگیرد.
دارودرمانی
این روش برای درمان اختلال نافرمانی مقابله ای اغلب استفاده نمی شود. امادر کودکانی که اختلالات همراه مانند بیش فعالی نیز داشته باشند مورد استفاده قرار می گیرد.
