با افزایش میزان قندخون در بدن، بیماری دیابت ایجاد می‌شود. دیابت در دونوع دیابت نوع یک و دیابت نوع دو رایج است. دیابت نوع یک، معمولا در کودکان رواج دارد که دیابت خودایمنی نیز به آن گفته می‌شود و در صورت عدم توانایی غده پانکراس در تولید انرژی در بدن کودکان ایجاد می‌شود و غالبا به صورت ژنتیکی رخ می‌دهد. مراقبت از کودکان دیابتی دشوار نیست و آنان همانند سایر کودکان به زندگی عادی خود می‌پردازند و محدودیتی در مصرف مواد غذایی ندارند اما باید تحت کنترل و نظارت والدین قرار گیرند.
علایم شایع دیابت در کودکان
- افزایش تشنگی و ادرار
- گرسنگی بیش از حد
- کاهش وزن شدید
- خستگی مزمن
- تحریک‌پذیری
- بوی میوه‌ای دهان
- تاری دید در برخی کودکان
- بدخلقی و بی‌حوصلگی
- ضعف
نحوه مراقبت والدین از کودکان دیابتی
والدین و پرستار کودک دیابتی نقش بسیار مهمی در مراقبت از کودکان دیابتی دارند. مراقبت از کودکان دیابتی در ابتدا برای خانواده‌ها دشوار است اما به مرور زمان، عادی شده و مسئولیت مراقبت از آنان را برعهده می‌گیرند.
نحوه مسئولیت‌پذیر کردن کودکان مبتلا به دیابت
- صحبت با اعضای خانواده به صورت آزادانه
- آموزش نحوه مراقبت از بیماری از طریق انجام بازی‌های متنوع
- ایجاد چارت زمان‌بندی قابل درک برای کودک دیابتی
مراقبت از کودکان دیابتی در مدارس
دیابت نوع یک، یکی از بیماری‌های شایع در بین کودکان در مدارس می‌باشد. برای مراقبت از کودکان دیابتی در وهله اول همکاری خود کودک با اعضای مدرسه و والدین بسیار مهم است. کودک مبتلا به دیابت باید همانند سایر کودکان در مدرسه به تحصیل خود ادامه داده و به هیچ وجه مورد ترحم و دلسوزی قرار نگیرند.
وجود پرسنل آشنا به دیابت و نحوه مراقبت از کودکان دیابتی در مدرسه امری الزامی است؛ همچنین والدین این کودکان باید به‌طور کامل این افراد را از بیماری کودک خود و چگونگی کنترل آن به مربی بهداشت اطلاع‌رسانی کنند.
نحوه یادگیری والدین در درمان کودک دیابتی
انجمن‌های دیابت، بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی با برگزاری کلاس‌های دیابت برای والدین، نحوه مراقبت از کودکان دیابتی را طی چند دوره آموزشی به والدین آموزش داده و آن‌ها با انجام تست قندخون کودک خود بین ۱۰ الی ۱۴ بار در طول روز به میزان انسولین مورد نیاز در بدن آن‌ها آگاهی می‌یابند.
مواد غذایی و میزان فعالیت کودک، تعیین کننده میزان انسولین مورد نیاز در بدن او می‌باشد؛ که به معنی حذف کامل یک‌سری از مواد غذایی برای کودک نیست؛ بلکه به معنی محدود کردن در میزان استفاده کودک از آن مواد غذایی مضر می‌باشد.
روش‌های تزریق انسولین برای کودکان دیابتی
مراقبت از کودکان دیابتی و روش تزریق انسولین توسط والدین و پرستار کودک دیابتی به چند روش زیر صورت می‌گیرد:
- از طریق سرنگ
- از طریق قلم‌های مخصوص
- پمپ‌های افشانه فاقد سوزن
ساده‌ترین و در عین‌حال کم‌هزینه‌ترین روش تزریق انسولین، تزریق از طریق سرنگ‌هایی در سایز ۶ الی ۸ می‌باشد. انسولین باید در قسمت چربی زیر پوست تزریق شود و در صورت تزریق در قسمت عضلانی، باعث کاهش اثر و افت قندخون شدیدتر می‌شود؛ همچنین محل تزریق انسولین باید متغیر باشد و در ناحیه شکم، ران و بازو به صورت گردشی انجام شود.
چگونگی تزریق انسولین برای کودکان دیابتی
قبل از تزریق انسولین، تنطیم دمای انسولین با دمای اتاق الزامی می‌باشد. قبل از تزریق در حدود یک ساعت انسولین مصرفی را از یخچال خارج کرده تا دمای آن با دمای اتاق هماهنگ شود.
شستن کامل دست‌ها با آب و صابون قبل از تزریق انسولین الزامی است. سپس سرنگ را به صورت قائم گرفته و مواد داخل انسولین را به داخل سرنگ کشیده و سپس حباب ایجاد شده در سرنگ را خارج نمایید. قسمتی از پوست را بالا کشیده تا تزریق در عضله صورت نگیرد و سرنگ را به صورت ۹۰ درجه در ناحیه مورد نظر تزریق کنید و پوست را آزاد نمایید. در صورت خون‌ریزی بعد از تزریق، ناحیه را با فشار گاز پانسمان کنترل کنید.
جمع‌بندی
دیابت نوع یک که در بین کودکان و نوجوانان شیوع دارد در دو پیک ایجاد می‌شود؛ پیک اول در سن ۴ تا ۷ سالگی و پیک دوم درحدود سن ۱۰ تا ۱۴ سالگی رخ می‌دهد. بنابراین، مراقبت از کودکان در این دو بازه سنی بسیار مهم است.
