مهارت تقویت مثبت رفتار کودک
اینکه چه طور می توان فرزندان را به انجام و تکرار رفتارهای خوب علاقه مند کرد و رفتارهای شایسته را در آن ها به صورت عادت در آورد، مربوط به تقویت مثبت رفتار کودک می باشد. گاها دیده میشود که فرزند شما از عهده انجام کاری برمی آید اما آن کار را به دفعات لازم انجام نمیدهد. مثلا سلام کردن را یاد گرفته است اما به ندرت به افراد بزرگتر از خود سلام می کند یا میتواند تکالیفش را انجام دهد اما در این کار سستی نشان میدهد.
در این گونه موارد با استفاده از روش های تقویت مثبت رفتار کودک می توان رفتار دلخواه را در او پر رنگ کرد. روش تقویت مثبت تقریبا همان روش متداول پاداش است که همه با آن آشنا هستند و غالبا آن را مورد استفاده قرار میدهند. با این حال بین پاداش و تقویت مثبت اندک تفاوتی وجود دارد که روان شناسان را بر آن داشته است تا به جای پاداش از اصطلاح دقیق تر تقویت مثبت استفاده کنند.
در پاداش دادن افراد هدف ما بطور عمده قدردانی و سپاسگذاری از اعمال گذشته آنهاست و گرچه پاداش یک رفتار معمولا به تکرار آن می انجامد هدف ما از پاداش دادن رفتار ضرورتا تکرار آن رفتار در آینده نیست.
اما در تقویت مثبت رفتار کودک، هدف دقیقا تکرار رفتار است. اگر پس از تقویت یک رفتار احتمال وقوع آن رفتار در شرایط مشابه افزایش نیابد گفته میشود که تقویت صورت نگرفته است. تقویت مثبت بهترین و موثرترین روش تکرار رفتار است. فرایندی که در آن تقویت مثبت رفتار کودک منجر به بروز بیشتر آن رفتار می شود.
وقتی والدین و یا پرستار کودک تصمیم می گیرد هر وقت فرزندش سلام کند با لبخند زدن به هنگام جواب دادن به سلام او رفتار سلام کردن آنها را تقویت کند در واقع از تقویت مثبت استفاده می کند.
اصول تقویت مثبت رفتار کودک
اصل اول
از تقویت کننده مناسب استفاده کنید. تقویت کننده های مختلف بر کودکان مختلف تاثیرات متفاوتی دارند. همچنین تاثیر یک تقویت کننده واحد بر یک فرد معین در شرایط مختلف متفاوت است. بنابراین لازم است در استفاده از تقویت کننده ها در شرایط گوناگون و با افراد مختلف این نکته به خوبی مورد توجه قرار گیرد.
اصل دوم
فوریت تقویت مثبت رفتار کودک، یک عامل مهم است. تقویت فوری اثر بخشی بیشتری از تقویت همراه با تاخیر دارد و گاه تقویتی که با تاخیر انجام شده هیچ فایده ای ندارد.
اصل سوم
تکرار مناسب تقویت مثبت رفتار کودک ؛ اصل مهمی در نتیجه بخشی آن است. کودکان اگر ببینند والدین همیشه و در هر مورد با دلیل و بی دلیل همه را مورد تشویق و تمجید قرار می دهند، رفتار تقویت کننده اثر تقویتی اش را از دست میدهد بنابراین لازم است مقدار و میزان مناسب تقویت رعایت گردد.
اصل چهارم
توصیه می شود که از موقعیت ها و تقویت کننده های جدیدتر استفاده کنید. کودکان موقعیت های جدید یادگیری و انجام فعالیت های تازه را به موقعیت ها و فعالیت های تکراری ترجیح می دهند.
روش تقویت منفی برای افزایش رفتارهای مطلوب
تقویت منفی نیز بر رفتار مناسب کودک تاثیر دارد. تفاوت این روش با تقویت مثبت در آن است که در تقویت مثبت ارائه یک تقویت کننده مثبت مثل یک جایزه، یک آفرین و … رفتار مطلوب را نیرومند می سازد. در حالی که در تقویت منفی حذف یک عامل منفی یا فرار از آن منجر به نیرومندی رفتار می شود. نام دیگر تقویت کننده منفی محرک آزاردهنده است زیرا حضور آن در موقعیت موجب آزار فرد میشود و لذا حذف آن از موقعیت یا به تعویق افتادن آن سبب تقویت رفتاری از فرد میشود که به حذف یا به تعویق افتادن آن منجر شده است. تقویت منفی مانند تقویت مثبت از پدیده های معمولی زندگی روزانه است . کودکی که تازه راه رفتن را آموخته است اگر هنگام راه رفتن قدم اشتباهی بردارد زمین خواهد خورد و عضوی از بدنش درد خواهد گرفت و بعد برای پیشگیری از زمین خوردن مجدد تلاش می کند تا از انجام حرکت غلط جلوگیری کند.
تاثیر پرستار خوب در تقویت مثبت رفتار کودک
تربیت و رشد ذهنی کودک و همین طور شگل گرفتن شخصیت کودک مهم ترین هدف والدین می باشند ، زیرا بعد از سن پنچ سالگی کودک شخصیت آن تغییر چندانی نمی کند. سوال مهم اینجاست که آیا در این سنین کمک گرفتن از یک پرستار کودک مثمر ثمر خواهد بود و یا خیر؟
البته بهره گرفتن از یک پرستار مجرب و متخصص به ویژه برای خانواده هایی که به دنبال رفتار مناسب کودک هستند بسیار مفید خواهد بود. بدین منظور موسسات و مراکز زیادی وجود دارند که خدمات پرستاری کودک در منزل را ارائه می دهند.
یک پرستار کودک خوب موظف است در کنار انجام امور منزل مانند نظافت محل نگهداری کودک و همین طور تهیه وعده های غذایی متناسب با رژیم غذایی کودک، پرورش و تقویت مثبت رفتار کودک را نیز انجام دهد. به این منظور می تواند از آموزش رفتار های اجتماعی ساده به کودک شروع کند.
علاوه بر روش های تقویتی ذکر شده (روش تقویت مثبت و منفی ) مراقبین و یا پرستار کودک باید با نشان دادن احساسات خود به صورت عملی مانند بغل کردن، لمس کردن، در آغوش گرفتن، ماساژ دادن، قلقلک دادن کودک را مورد محبت قرار دهد و احساس آرامش را در کودک ایجاد کند و با این کار عملکرد درست کودک را تایید کند.
