امروزه سبک زندگی در جامعه باعث کم تحرکی وفعالیت های کمتری گردیده و همین تلاش کم بدنی در اثر ماشینی شدن زندگی برای افراد بشر عوارضی را بدنبال داشته است. از جمله چاقی و یا بیماری هایی مانند دیابت که در جامعه به صورت بسیار مشهودی دیده می شود. در مقاله پیش رو ضمن تعریف مختصری از بیماری دیابت به عوارض این بیماری و به بررسی پیشگیری از عوارض دیابت خواهیم پرداخت.
دیابت چه نوع بیماری است؟
دیابت قندی یا مرض قند (Diabetes Mellitus) که به صورت مختصر به آن دیابت گفته می شود نوعی بیماری است که در آن مقدار ترشح انسولین کمتر از میزان لازم برای طبیعی نگه داشتن قند خون می باشد. انسولین ماده ای است که در بدن تمام افراد به صورت طبیعی توسط بخشی از لوزالمعده ساخته و به داخل جریان خون ریخته می شود. ترشح این ماده در ساخت و ساز مواد نشاسته ای و قندهای ساده و در نتیجه تنظیم قند خون نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. بنا براین کاهش نسبی این ماده حیاتی در بدن موجب دیابت و در نتیجه افزایش قندخودن می گردد. در صورت عدم کنترل و تنظیم در حد مناسب موجب بروز عوارضی در بدن فرد می شود. از این رو باید برای پیشگیری از عوارض دیابت اقدام کرد.
بررس عوارض دیابت
جهت پیشگری از دیابت و عوارض مربوط به آن لازم است که بصورت منظم و دوره ای زیر نظر پزشک متخصص آزمایش هایی انجام دهید. چک کردن منظم فشارخون، میزان گلوگز(HbAlc)، بررسی تری گلیسیرید کلسترول خون، بررسی عملکرد کلیه ها، چکاب دندان ها، لثه و پاها از گسترش زود هنگام دیابت جلوگیری خواهد کرد. اما اصلی ترین عوارض دیابت در دراز مدت در بدن شما عبارتند از:
- آسیب به رگهای عروقی که به قلب، مغز و پاها خون رسانی می کنند.
- آسیب به مویرگها که ممکن است موجب مشکلات بینایی، مشکلات کلیوی و مشکلات سیستم عصبی بدن گردد.
- مشکلاتی که بر اثر دیابت در سیستم گوارش، پوست، اندام های جنسی و سیستم ایمنی بدن ایجاد خواهد شد.
پیشگیری از عوارض دیابت
برای پیشگیری از این مشکل روش های زیر را انجام دهید:
کربوهیدرات ها را با دقت انتخاب کنید.
وجود دیابت بدین معنی نیست که اصلا از کربوهیدرات ها استفاده نکنید. بلکه از انواعی انتخاب کنید که به آهستگی در بدن تجزیه می شوند و انرژی ثابتی را فراهم می کنند. از غلاتی مانند لوبیا، آجیل و سبزیجات در برنامه روزانه غذایی خود استفاده کنید. برای این کار بهتر است از متخصص تغذیه کمک بگیرید. اگر سالمند دارای پرستار بیمار است باید تمامی نکات به پرستار گوشزد شود.
کاهش وزن برای پیشگیری از عوارض دیابت
کاهش حتی چند کیلو می تواند توانایی بدن را در استفاده از انسولین بهبود ببخشد. برای این کار لازم نیست برنامه ها و رژیم های سخت غذایی را مد نظر خود قرار دهید. بهتر است غذاهای با کالری کمتر خورده و در عوض فعالیت بیشتری کنید تا وزن تان کاهش بیابد. این در کاهش عوارض دیابت خیلی موثر می باشد.
استراحت و خواب کافی
خواب زیاد و یا کم می تواند هوس و اشتهای شما را برای غذاهای پر کربوهیدرات افزایش دهد. این امر باعث می گردد که دچار افزایش وزن و بیماری های قلبی شوید. بهتر است بر ای هفت یا هشت ساعت خواب برنامه ریزی کنید. اگر دچار اختلال خواب هستید می توانید وضعیت خواب خود را بهبود بخشیده و درمان کنید که این کار سطح قند خون شما را کاهش خواهد داد.
برای پیشگیری از عوارض دیابت ورزش و فعالیت بدنی تان را زیاد کنید
ورزشی را که به آن علاقه مند هستید انتخاب کنید. پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا و دیگر ورزش های مورد علاقه تان می تواند در کاهش کالری و تنظیم قند خون تان کمک کننده باشد. انجام ورزش منظم می تواند به شما در کاهش خطرات قلبی وعروقی، سطح کلسترول و فشار خون کمک کند. همچنین در کنترل وزن و کاهش استرس موثر بوده و حتی در کاهش داروهای دیابت موثر می باشد.
کنترل قند روزانه
برای کاهش عوارض ناشی از دیابت بهتر است روزانه قند خود را کنترل کنید. امروزه دستگاه های قند خون دیجیتال هستند که می توانید قند خون خود را به صورت منظم بررسی کنید. این بررسی می تواند به شما کمک کند تا ببینید چگونه غذاها و فعالیت ها بر بدن شما تاثیر می گذارند و آیا برنامه های درمانی موثر می باشد. مقدار تاثیر درمان نیز مشخص می شود.
محدود کردن مصرف نمک در برنامه غذایی برای پیشگیری از عوارض دیابت
کم نمودن مقدار نمک در رژیم غذایی باعث کاهش فشارخون گردیده در نتیجه از آسیب رسانی به کلیه ها جلوگیری می کند. از غذاهای فست فود جلوگیری کرده و در صورت امکان از غذاهای تازه استفاده کنید. افراد بالای ۵۱ سال و بالاتر و افراد مبتلا به فشار خون بالا، دیابت یا بیماری مزمن کلیوی بایستی با پزشک خود در مورد میزان کاهش مصرف سدیم مشورت کنند.
مدیریت استرس
وقتی شخصی دچار بیماری دیابت می باشد استرس می تواند باعث افزایش سطح گلوگز خون گردد. تکنیک های مقابله با استرس را یاد یگیرید. هر گونه استرس روحی و جسمی را از خود دور کنید.
پیشگیری از عوارض دیابت و خطر بیماری قلبی
بیماری قلبی می تواند یکی از عوارض ناشی از بیماری دیابت باشد. با انجام یکسری کارها از بروز بیماری قلبی جلوگیری کنید. این موارد عبارتند از:
- کنترل سطح(AIC)این عدد معیار میانگین کنترل قند خو ن فرد در۲ الی سه ماه گذشته می باشد
- روند کنترل فشار خون هدف: مقدار فشارخون بایستی زیر۱۴۰/۸۰ باشد
- کنترل LDL این چربی بایستی به ۱۰۰ میلی گرم در روز یا کمتر برسد
- کنترل HDL این عدد بایستی بالای۴۰ میلی گرم در دسی لیتر در مردان و ۵۰ در خانم ها باشد و تری گلبسرید کمتر از۱۵۰ میلی لیتر در دسی لیتر ایده ال می باشد
ترک دخانیات و سیگار
احتمال مرگ زودرس افراد مبتلا به دیابت در صورت مصرف دخانیات و سیگار دو برابر بیشتر از کسانی است که سیگار نمی کشند. ترک سیگار به قلب و ریه های شما کمک می کنند. فشارخون و خطر سکته قلبی، مغزی و آسیب به کلیه ها به شدت کاهش یابد.
مصرف غذاهای سالم برای پیشگیری از عوارض دیابت
هیچگونه رژیم منحصر بفردی برای بیماران دیابتی وجود ندارد. اما رعایت اصول خاصی در این مورد می تواند به شما کمک کند. از غذاهایی مانند توت، سیب زمینی، ماهی و سبزیجات در برنامه غذایی خود استفاده کنید. به برچسپ مواد غذایی نگاه کنید. از مصرف چربی های اشباع شده و چربی های ترانس خودداری کنید.
انجام معاینات منظم
افرادی که دچار بیماری دیابت هستند فارغ از سن و سال بایستی به صورت منظم زیر نظر پزشک باشند و معاینات و آزمایش های دوره ای را در طول سال انجام دهند. همچنین سالیانه حداقل یکبار به چشم پزشک مراجعه کنند. یک بیمار دیابتی حتما بایستی از نظر آسیب های چشمی، کلیوی و سایر عوارض غربالگری شود.
سخن آخر
در این نوشته ما به بررسی روند پیشگیری از عوارض دیابت پرداختیم. کلام پایانی این که فرد دیابتی خصوصا افراد سالمند حتما بایستی به صورت منطم تحت نظر پزشک باشند و با انجام ورزش منظم و ورژیم غذایی سالم از زندگی خود لذت ببرند.
